PAŞANIN BAHÇESİ & PAŞABAHÇE (1. BÖLÜM )

Sizlere Paşabahçe'nin tarihsel yönü ve yaşamı hakkında bilgiler vermek istiyorum. İstanbul boğazını'nın kuzey bölümünde yer alır. Güneyinde Çubuklu , Kuzeyinde Beykoz ile çevrilmiştir. Paşabahçe'nin yerleşim yeri olarak ortaya çıkması 1640 yıllarına kadar geri gider. Bizans döneminde adı "PLODES" idi. Sultan Deli İbrahim'in Sadrazam'ı olan Ahmet Paşa , geniş bir arazi içinde kendisine büyük ve güzel bir yalı yaptırıyor. Çevresi bağ ve bahçelik olmasından dolayı "Paşanın Bahçesi" olarak anılıyor. Daha sonraki yıllarda Paşabahçe olarak benimseniyor.

Ahmet Paşa , Binbir parça anlamına gelen , Hezarpere Ahmet Paşa olarak tarihe geçiyor. İsyancılar tarafından 7 Ağustos 1648 senesinde parçalanarak öldürülüyor.

Sultan 3. Mustafa döneminden itibaren Paşanın bahçesine bağlık ve bahçelik olmasından dolayı Devlet memurları yerleşmeye başlıyor. Ta ki 1950 yıllarına kadar , burası sayfiye yeri olarak zevat , yazlarını burada geçirir , kışlarını ise Laleli'de geçirmekteydi.

Önceleri hristiyan nüfusunun yaşadığı bu bölgede , birçok ayazma mevcuttu. Bugün Paşabahçe parkının yanında bu ayazmalardan bir tanesi vardır. 1984 Yılında yapılan Ayios Kostaninos Rum ortadoks Kilisesi bugünde varlığını sürdürmektedir. Bölgede rum ve ermeni mezarlıklarıda mevcuttur. Gayri Müslim nüfus 1970 li yıllara kadar , varlıklarını sürdürmüşlerdir. Daha sonra bir kısmı Yunanistan'a göç etmiş , bir kısmıda İstanbul'un diğer semtlerine yerleşmişlerdir. Genelde ticaret , el sanatları ve tarımla uğraşırlardı. Mesela benimde tanıdığım Bahçeli Kahvehanesi olan Yorgi en meşhurlarıydı. İstanbul'un çeşitli semtlerinden gelen rumlar , burada toplanırlar , çardaklı 2 atla çekilen arabalarla , Polenezköy'üne giderlerdi. Hafta sonlarını orada müzik ( leterna ) eşliğindeoyunlar oynar , eğlenerek geçirirlerdi. O zamanlarda , Mişon manavdı , Leonardo kasaptı , Koço berberdi , Aleksi doktordu , acil hastalara atla muayeneye giderdi. Aristo beyde Paşabahçe Spor Kulübünde Yöneticilik yapar , Şişe ve cam fabrikasında bütçe kontrol şefiydi. Dillere destan olan Eftalya'nın bahçesi fulya , lale ve sümbüllerin yanında gülleriyle meşhurdu.

Üçüncü Sultan Mustafa , Paşanın Bahçe'sinde medrese , cami , hamam , ve çeşmeler yaptırmıştır. 1971 yılında bu cami yıkılarak yerine daha büyük merkez cami yapılmıştır.

Üçüncü Sultan Mustafa döneminde , İncir ve sultaniye mesiresi ile tanınan ve Paşanın Bahçesine yakın olan bu yer , köy olarak kuruldu , adına İnciliköy ( İncirköy ) denildi. Burada üçüncü Selimden kalan Nişantaşı bulunmaktadır. Yeniden düzenlenen Sultaniye mesiresinde çeşmeyle , nişantaşını görmek mümkündür. Kıyı kesiminde Sultan Köşkleri yapılmıştır. Bunlardan bir tanesi muhafaza edilmiştir.

Şimdi Paşabahçe'nin önemli yalıları , köşkleri ve tarihi yapılarına bir göz atalım;

Ali Paşa yalısı , Tebrike Hanım yalısı Caminin alt kısmındaki yalıdır. Tevfik paşa yalısı , Zafer Hn. yalısı , Paşabahçe vapur iskelesine yakınolan andonaki yalıları , bunlar ortadan ikiye ayrılmış , ikiz yalılar şeklindedir. Bunların içinde en ilginç olanı Hacı Kaptan yalısıdır. Diğer bir önemli yalı Sahip Molla'nın yalısıdır.

Paşabahçe'nin köşkleri bugün malesef iyi durumda değiller. Çok bakımsızdırlar. Boğazı gören tepelerdeki beyaz boyalı , cumbalı köşkler bağ ve bahçeler içinde bulunan zarif yapılardı. Mesela bugün Sunazırı sokakta , şekerpara sokakta iki adet , Kıble numa sokakta ( Muhallebicilerin köşkü ) az sayıda kalmışlardır. Karagöz sırtındaki Hami beyin köşkü bunlardan en önemlilerindendi. Bir yangın sonucu yok olmuştur.

Paşabahçe'nin , eski mahalleleri ; Merkez , İncirköy , Köybaşı , Tepeköy , Fıstıkaltı , Sultaniye , Karagözsırtı , Maslak , ( Bugün aldığı göçler sayesinde yeni mahalleler ortaya çıkmış )

Diğer bir yapıda Merkez ilk okuludur. ( Paşabahçe ilk öğretim okulu 1953 )

Cumhuriyet'imizin ilk yapılan okullarından olan 39. ilkmektep adıyla 1925 de 5 öğretmen , 119 öğrenci ile eğitime başlamıştır. Eski mimari özelliğini bugünde muhafaza etmektedir.

Bugün Paşabahçe'de iki lise bulunmaktadır. Birtanesi meslek lisesidir. İki adet Devlet hastanesi halkın hizmetindedir.